Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Quisque elementum tempus ornare. Sed pulvinar ut quam ac tempus. Pellentesque consequat tempus tincidunt. Phasellus eu dignissim nibh. Nulla dignissim odio pulvinar lorem congue, nec mattis ipsum elementum. Class aptent taciti sociosqu ad litora torquent per conubia nostra, per inceptos himenaeos. Donec malesuada, elit eget pulvinar sodales, tellus ipsum tincidunt lorem, in ultricies erat dui nec eros. Sed sapien lorem, blandit sed malesuada eget, consectetur et dui. Curabitur tincidunt lobortis odio non tempor. Aenean velit urna, sollicitudin non diam nec, suscipit lobortis purus. Suspendisse ultrices vitae arcu vitae malesuada. Aenean volutpat mauris eget leo tempus, a aliquam metus euismod. Vivamus ac felis imperdiet, rutrum ipsum eget, sollicitudin lorem. Class aptent taciti sociosqu ad litora torquent per conubia nostra, per inceptos himenaeos. Nulla imperdiet imperdiet congue. Pellentesque suscipit non erat eu egestas. Etiam egestas ante et turpis euismod ultrices. Aenean tristique elit lacus, nec viverra sapien pellentesque eget. Nulla lacinia feugiat ex ut imperdiet. Pellentesque consectetur bibendum ante eu ornare. Aliquam bibendum egestas tortor eget mattis. Vestibulum lectus mauris, sagittis ac pharetra nec, mattis at diam. Pellentesque vehicula justo risus, sit amet cursus massa maximus congue. Ut in vestibulum quam. Curabitur non consequat dolor. Proin arcu quam, pharetra ullamcorper pulvinar a, ornare sed mi. Integer a risus interdum, egestas nisl non, tincidunt lorem. Nulla aliquam tortor a risus lobortis, in sodales justo porttitor. Mauris posuere aliquet nulla, vitae aliquam dolor tempor sed. Vivamus id orci at mi rutrum luctus at blandit diam. Cras volutpat elit a vulputate porta. Suspendisse at nunc eget urna ullamcorper sagittis. Vestibulum sollicitudin magna vel mi varius aliquet. Etiam congue, justo non sollicitudin vestibulum, nulla neque iaculis sem, bibendum rhoncus risus felis molestie enim. Nam iaculis mattis metus, eget iaculis sapien imperdiet sed. Aliquam ornare rhoncus leo. Nulla nec posuere nulla, nec posuere nisl. Phasellus sollicitudin ligula at massa egestas dictum. Vestibulum nibh turpis, tincidunt vitae enim eget, interdum maximus quam. Curabitur vel metus eu leo ultricies semper. Etiam eu nisi nec nulla efficitur pulvinar at nec quam. Etiam et nulla vitae libero blandit aliquet. Vestibulum at sodales sem, quis cursus felis. Quisque maximus, leo consectetur eleifend faucibus, est mauris egestas dui, quis blandit elit risus id ex. Nulla accumsan porta ultrices. Quisque nec porta nisl. Morbi lobortis venenatis tincidunt. Nullam ut magna viverra, pulvinar nisl eget, faucibus arcu. Aliquam tristique ac neque nec ullamcorper. Aenean non nibh a metus tincidunt dapibus eget nec arcu. Etiam augue lectus, aliquet at rutrum et, vulputate quis quam. Proin et tincidunt risus. Pellentesque cursus ligula sed suscipit sodales. Integer quis nibh in sem auctor porttitor at tincidunt est. Interdum et malesuada fames ac ante ipsum primis in faucibus. Sed id feugiat mauris. Morbi ut eros quis dolor imperdiet eleifend non venenatis libero. Suspendisse mollis neque sit amet libero tincidunt iaculis. Pellentesque scelerisque sem odio, facilisis pulvinar risus molestie ut. Nulla scelerisque tortor sit amet urna pharetra euismod. Suspendisse potenti. Donec et justo eu nisi vehicula vehicula. Morbi et placerat magna. Pellentesque habitant morbi tristique senectus et netus et malesuada fames ac turpis egestas. Nulla tincidunt iaculis nisi, a porttitor purus eleifend id. Vestibulum malesuada vel erat non imperdiet. Nulla facilisi. Nullam eros tortor, ultricies at mollis ac, molestie eget lacus. Donec vel tortor at nibh elementum blandit id non sem. Aliquam commodo elementum ultrices.

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Quisque elementum tempus ornare. Sed pulvinar ut quam ac tempus. Pellentesque consequat tempus tincidunt. Phasellus eu dignissim nibh. Nulla dignissim odio pulvinar lorem congue, nec mattis ipsum elementum. Class aptent taciti sociosqu ad litora torquent per conubia nostra, per inceptos himenaeos. Donec malesuada, elit eget pulvinar sodales, tellus ipsum tincidunt lorem, in ultricies erat dui nec eros. Sed sapien lorem, blandit sed malesuada eget, consectetur et dui. Curabitur tincidunt lobortis odio non tempor. Aenean velit urna, sollicitudin non diam nec, suscipit lobortis purus. Suspendisse ultrices vitae arcu vitae malesuada. Aenean volutpat mauris eget leo tempus, a aliquam metus euismod. Vivamus ac felis imperdiet, rutrum ipsum eget, sollicitudin lorem. Class aptent taciti sociosqu ad litora torquent per conubia nostra, per inceptos himenaeos. Nulla imperdiet imperdiet congue. Pellentesque suscipit non erat eu egestas. Etiam egestas ante et turpis euismod ultrices. Aenean tristique elit lacus, nec viverra sapien pellentesque eget. Nulla lacinia feugiat ex ut imperdiet. Pellentesque consectetur bibendum ante eu ornare. Aliquam bibendum egestas tortor eget mattis. Vestibulum lectus mauris, sagittis ac pharetra nec, mattis at diam. Pellentesque vehicula justo risus, sit amet cursus massa maximus congue. Ut in vestibulum quam. Curabitur non consequat dolor. Proin arcu quam, pharetra ullamcorper pulvinar a, ornare sed mi. Integer a risus interdum, egestas nisl non, tincidunt lorem. Nulla aliquam tortor a risus lobortis, in sodales justo porttitor. Mauris posuere aliquet nulla, vitae aliquam dolor tempor sed. Vivamus id orci at mi rutrum luctus at blandit diam. Cras volutpat elit a vulputate porta. Suspendisse at nunc eget urna ullamcorper sagittis. Vestibulum sollicitudin magna vel mi varius aliquet. Etiam congue, justo non sollicitudin vestibulum, nulla neque iaculis sem, bibendum rhoncus risus felis molestie enim. Nam iaculis mattis metus, eget iaculis sapien imperdiet sed. Aliquam ornare rhoncus leo. Nulla nec posuere nulla, nec posuere nisl. Phasellus sollicitudin ligula at massa egestas dictum. Vestibulum nibh turpis, tincidunt vitae enim eget, interdum maximus quam. Curabitur vel metus eu leo ultricies semper. Etiam eu nisi nec nulla efficitur pulvinar at nec quam. Etiam et nulla vitae libero blandit aliquet. Vestibulum at sodales sem, quis cursus felis. Quisque maximus, leo consectetur eleifend faucibus, est mauris egestas dui, quis blandit elit risus id ex. Nulla accumsan porta ultrices. Quisque nec porta nisl. Morbi lobortis venenatis tincidunt. Nullam ut magna viverra, pulvinar nisl eget, faucibus arcu. Aliquam tristique ac neque nec ullamcorper. Aenean non nibh a metus tincidunt dapibus eget nec arcu. Etiam augue lectus, aliquet at rutrum et, vulputate quis quam. Proin et tincidunt risus. Pellentesque cursus ligula sed suscipit sodales. Integer quis nibh in sem auctor porttitor at tincidunt est. Interdum et malesuada fames ac ante ipsum primis in faucibus. Sed id feugiat mauris. Morbi ut eros quis dolor imperdiet eleifend non venenatis libero. Suspendisse mollis neque sit amet libero tincidunt iaculis. Pellentesque scelerisque sem odio, facilisis pulvinar risus molestie ut. Nulla scelerisque tortor sit amet urna pharetra euismod. Suspendisse potenti. Donec et justo eu nisi vehicula vehicula. Morbi et placerat magna. Pellentesque habitant morbi tristique senectus et netus et malesuada fames ac turpis egestas. Nulla tincidunt iaculis nisi, a porttitor purus eleifend id. Vestibulum malesuada vel erat non imperdiet. Nulla facilisi. Nullam eros tortor, ultricies at mollis ac, molestie eget lacus. Donec vel tortor at nibh elementum blandit id non sem. Aliquam commodo elementum ultrices.

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Quisque elementum tempus ornare. Sed pulvinar ut quam ac tempus. Pellentesque consequat tempus tincidunt. Phasellus eu dignissim nibh. Nulla dignissim odio pulvinar lorem congue, nec mattis ipsum elementum. Class aptent taciti sociosqu ad litora torquent per conubia nostra, per inceptos himenaeos. Donec malesuada, elit eget pulvinar sodales, tellus ipsum tincidunt lorem, in ultricies erat dui nec eros. Sed sapien lorem, blandit sed malesuada eget, consectetur et dui. Curabitur tincidunt lobortis odio non tempor. Aenean velit urna, sollicitudin non diam nec, suscipit lobortis purus. Suspendisse ultrices vitae arcu vitae malesuada. Aenean volutpat mauris eget leo tempus, a aliquam metus euismod. Vivamus ac felis imperdiet, rutrum ipsum eget, sollicitudin lorem. Class aptent taciti sociosqu ad litora torquent per conubia nostra, per inceptos himenaeos. Nulla imperdiet imperdiet congue. Pellentesque suscipit non erat eu egestas. Etiam egestas ante et turpis euismod ultrices. Aenean tristique elit lacus, nec viverra sapien pellentesque eget. Nulla lacinia feugiat ex ut imperdiet. Pellentesque consectetur bibendum ante eu ornare. Aliquam bibendum egestas tortor eget mattis. Vestibulum lectus mauris, sagittis ac pharetra nec, mattis at diam. Pellentesque vehicula justo risus, sit amet cursus massa maximus congue. Ut in vestibulum quam. Curabitur non consequat dolor. Proin arcu quam, pharetra ullamcorper pulvinar a, ornare sed mi. Integer a risus interdum, egestas nisl non, tincidunt lorem. Nulla aliquam tortor a risus lobortis, in sodales justo porttitor. Mauris posuere aliquet nulla, vitae aliquam dolor tempor sed. Vivamus id orci at mi rutrum luctus at blandit diam. Cras volutpat elit a vulputate porta. Suspendisse at nunc eget urna ullamcorper sagittis. Vestibulum sollicitudin magna vel mi varius aliquet. Etiam congue, justo non sollicitudin vestibulum, nulla neque iaculis sem, bibendum rhoncus risus felis molestie enim. Nam iaculis mattis metus, eget iaculis sapien imperdiet sed. Aliquam ornare rhoncus leo. Nulla nec posuere nulla, nec posuere nisl. Phasellus sollicitudin ligula at massa egestas dictum. Vestibulum nibh turpis, tincidunt vitae enim eget, interdum maximus quam. Curabitur vel metus eu leo ultricies semper. Etiam eu nisi nec nulla efficitur pulvinar at nec quam. Etiam et nulla vitae libero blandit aliquet. Vestibulum at sodales sem, quis cursus felis. Quisque maximus, leo consectetur eleifend faucibus, est mauris egestas dui, quis blandit elit risus id ex. Nulla accumsan porta ultrices. Quisque nec porta nisl. Morbi lobortis venenatis tincidunt. Nullam ut magna viverra, pulvinar nisl eget, faucibus arcu. Aliquam tristique ac neque nec ullamcorper. Aenean non nibh a metus tincidunt dapibus eget nec arcu. Etiam augue lectus, aliquet at rutrum et, vulputate quis quam. Proin et tincidunt risus. Pellentesque cursus ligula sed suscipit sodales. Integer quis nibh in sem auctor porttitor at tincidunt est. Interdum et malesuada fames ac ante ipsum primis in faucibus. Sed id feugiat mauris. Morbi ut eros quis dolor imperdiet eleifend non venenatis libero. Suspendisse mollis neque sit amet libero tincidunt iaculis. Pellentesque scelerisque sem odio, facilisis pulvinar risus molestie ut. Nulla scelerisque tortor sit amet urna pharetra euismod. Suspendisse potenti. Donec et justo eu nisi vehicula vehicula. Morbi et placerat magna. Pellentesque habitant morbi tristique senectus et netus et malesuada fames ac turpis egestas. Nulla tincidunt iaculis nisi, a porttitor purus eleifend id. Vestibulum malesuada vel erat non imperdiet. Nulla facilisi. Nullam eros tortor, ultricies at mollis ac, molestie eget lacus. Donec vel tortor at nibh elementum blandit id non sem. Aliquam commodo elementum ultrices.

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Quisque elementum tempus ornare. Sed pulvinar ut quam ac tempus. Pellentesque consequat tempus tincidunt. Phasellus eu dignissim nibh. Nulla dignissim odio pulvinar lorem congue, nec mattis ipsum elementum. Class aptent taciti sociosqu ad litora torquent per conubia nostra, per inceptos himenaeos. Donec malesuada, elit eget pulvinar sodales, tellus ipsum tincidunt lorem, in ultricies erat dui nec eros. Sed sapien lorem, blandit sed malesuada eget, consectetur et dui. Curabitur tincidunt lobortis odio non tempor. Aenean velit urna, sollicitudin non diam nec, suscipit lobortis purus. Suspendisse ultrices vitae arcu vitae malesuada. Aenean volutpat mauris eget leo tempus, a aliquam metus euismod. Vivamus ac felis imperdiet, rutrum ipsum eget, sollicitudin lorem. Class aptent taciti sociosqu ad litora torquent per conubia nostra, per inceptos himenaeos. Nulla imperdiet imperdiet congue. Pellentesque suscipit non erat eu egestas. Etiam egestas ante et turpis euismod ultrices. Aenean tristique elit lacus, nec viverra sapien pellentesque eget. Nulla lacinia feugiat ex ut imperdiet. Pellentesque consectetur bibendum ante eu ornare. Aliquam bibendum egestas tortor eget mattis. Vestibulum lectus mauris, sagittis ac pharetra nec, mattis at diam. Pellentesque vehicula justo risus, sit amet cursus massa maximus congue. Ut in vestibulum quam. Curabitur non consequat dolor. Proin arcu quam, pharetra ullamcorper pulvinar a, ornare sed mi. Integer a risus interdum, egestas nisl non, tincidunt lorem. Nulla aliquam tortor a risus lobortis, in sodales justo porttitor. Mauris posuere aliquet nulla, vitae aliquam dolor tempor sed. Vivamus id orci at mi rutrum luctus at blandit diam. Cras volutpat elit a vulputate porta. Suspendisse at nunc eget urna ullamcorper sagittis. Vestibulum sollicitudin magna vel mi varius aliquet. Etiam congue, justo non sollicitudin vestibulum, nulla neque iaculis sem, bibendum rhoncus risus felis molestie enim. Nam iaculis mattis metus, eget iaculis sapien imperdiet sed. Aliquam ornare rhoncus leo. Nulla nec posuere nulla, nec posuere nisl. Phasellus sollicitudin ligula at massa egestas dictum. Vestibulum nibh turpis, tincidunt vitae enim eget, interdum maximus quam. Curabitur vel metus eu leo ultricies semper. Etiam eu nisi nec nulla efficitur pulvinar at nec quam. Etiam et nulla vitae libero blandit aliquet. Vestibulum at sodales sem, quis cursus felis. Quisque maximus, leo consectetur eleifend faucibus, est mauris egestas dui, quis blandit elit risus id ex. Nulla accumsan porta ultrices. Quisque nec porta nisl. Morbi lobortis venenatis tincidunt. Nullam ut magna viverra, pulvinar nisl eget, faucibus arcu. Aliquam tristique ac neque nec ullamcorper. Aenean non nibh a metus tincidunt dapibus eget nec arcu. Etiam augue lectus, aliquet at rutrum et, vulputate quis quam. Proin et tincidunt risus. Pellentesque cursus ligula sed suscipit sodales. Integer quis nibh in sem auctor porttitor at tincidunt est. Interdum et malesuada fames ac ante ipsum primis in faucibus. Sed id feugiat mauris. Morbi ut eros quis dolor imperdiet eleifend non venenatis libero. Suspendisse mollis neque sit amet libero tincidunt iaculis. Pellentesque scelerisque sem odio, facilisis pulvinar risus molestie ut. Nulla scelerisque tortor sit amet urna pharetra euismod. Suspendisse potenti. Donec et justo eu nisi vehicula vehicula. Morbi et placerat magna. Pellentesque habitant morbi tristique senectus et netus et malesuada fames ac turpis egestas. Nulla tincidunt iaculis nisi, a porttitor purus eleifend id. Vestibulum malesuada vel erat non imperdiet. Nulla facilisi. Nullam eros tortor, ultricies at mollis ac, molestie eget lacus. Donec vel tortor at nibh elementum blandit id non sem. Aliquam commodo elementum ultrices.

Menanggapi beberapa masalah yang terkait dengan isu keberagaman di Indonesia, saya melihat bahwa proses pembentukan kesadaran di masyarakat bahwa Indonesia adalah tempat masyarakat yang beragam belum berjalan dengan baik. Ditambah dengan munculnya tantangan-tantangan baru bagi keberagaman Indonesia membuat proses pembentukan kesadaran tadi semakin sulit.

Saat ini di beberapa kelompok masyarakat malah ada kecenderungan untuk menarik diri dari keberagaman. Mereka memilih untuk hanya berinteraksi dengan mereka yang memiliki identitas sama dan enggan belajar mengenai kelompok lain yang berbeda identitas. Keadaan ini diperparah dengan pembangunan asumsi yang tidak diverifikasi kebenarannya sehingga memunculkan konflik. Untuk itu diperlukan usaha pendidikan yang terus-menerus mengenai keberagaman kepada semua kelompok masyarakat. Cara yang efektif untuk membangun pemahaman atas keberagaman adalah dengan meningkatkan interaksi antar kelompok-kelompok yang berbeda identitas. Ungkapan “tak kenal maka tak sayang” memberi ilustrasi mengenai apa yang harus dilakukan. read more